Veiligheid kan op verschillende manieren worden gezien: objectief of subjectief. Objectieve veiligheid betekent dat we kijken naar het aantal overvallen, diefstallen, inbraken, bedreigingen en geweldsincidenten. Als we die maatstaf gebruiken gaat het steeds beter in Schiedam. We worden veiliger. Subjectieve veiligheid is het veiligheidsgevoel van mensen. En hoewel de objectieve veiligheid toeneemt, daalt het veiligheidsgevoel.
Dat stelt ons als gemeenteraad voor een lastig dilemma. Gaan we nog harder optreden om het aantal incidenten naar beneden te krijgen? Gaan we nog meer camera’s ophangen? Gaan we nog vaker groepen mensen in een gebied preventief fouilleren?
Meer camera’s en meer agenten op straat lijken wellicht bij te dragen aan de veiligheid. Het geeft aan de andere kant juist een gevoel van onveiligheid. Meer blauw op straat draagt bij aan het veiligheidsgevoel maar op elke hoek van de straat een groep agenten juist weer niet. Want overal agenten zien heeft als effect dat we denken dat het heel onveilig is. Als we de hele stad vol hangen met camera’s leidt dat ertoe dat we denken dat het heel onveilig is, anders hangen die camera’s er toch niet? Het moet dus in balans zijn.
De steeds grotere inzet op preventief fouilleren is een ander voorbeeld van hoe veiligheid ook juist afbreuk kan doen aan de veiligheidsbeleving. Bovendien heeft preventief fouilleren één heel groot nadeel: het werkt etnisch profileren in de hand. ‘Iedereen preventief fouilleren’ betekent in de praktijk meestal ‘iedereen met een migratieachtergrond preventief fouilleren’. Dat heeft verschillende schadelijke effecten. Vooral voor de Schiedammers die keer op keer, zonder aanleiding, tegen de muur worden gezet om gefouilleerd te worden omdat ze er ‘anders’ uitzien. Dat leidt tot stigmatisering van die groep Schiedammers en tot meer afzetten tegen het gezag dan anders het geval zou zijn. Het gevoel er niet bij te horen, keer op keer anders behandeld worden dan anderen, dat werkt wantrouwen in het gezag alleen maar in de hand.
De politie heeft regels voor preventief fouilleren. Dat moet, zoals dat heet, aselectief. Dat zou etnisch profileren moeten voorkomen. Maar deze papieren regels worden helaas niet altijd in de praktijk gebracht. Veel te veel agenten kennen die regels niet, geeft ook de minister van justitie onlangs toe. En er wordt ook helemaal niet bijgehouden of de politie die regels toepast tijdens de preventieve fouilleeracties. Dat moet veranderen vinden wij, samen met onder meer DENK. Bijvoorbeeld door onafhankelijke waarnemers mee te laten lopen bij preventieve fouilleeracties.
Vertrouwen we de politie dan niet? Dat werd mij in de commissie verweten door vooral de collega van de VVD. Nou, ik geloof dat de meeste mensen deugen. En dat geldt zeker ook, gelukkig, voor de meeste agenten. Maar ik ben niet blind voor de vele signalen die er zijn dat er bij een deel van het politiekorps ook regelmatig dingen verkeerd gaan op dit gebied. En omdat etnisch profileren zulke grote schadelijke effecten heeft is elke keer dat het mis gaat er een te veel. Onafhankelijke waarnemers bij fouilleeracties zijn er bovendien niet alleen om Schiedammers te beschermen, ze beschermen ook agenten die wel deugen maar die in de hectiek van het werk, bewust óf onbewust, toch niet helemaal volgens de regels werken.
Daarom zullen wij dinsdag een motie indienen die de burgemeester oproept om er bij de politie op aan te dringen bij preventieve fouilleeracties onafhankelijke waarnemers mee te sturen.