Het mag geen geheim zijn van welke partij ik ben. Ik kom op voor een groene, sociale, open, vrije, inclusieve en eerlijke samenleving en heb daarom met volle overtuiging op GroenLinks gestemd.
Uiteraard had ik gehoopt dat meer mensen mijn voorbeeld hadden gevolgd. Natuurlijk was de uitslag een teleurstelling. Maar dit gaat over meer dan teleurstelling in het feit dat mijn partij niet goed scoorde. Dit staat ook even los van de enorme zorgen die ik me maak over dat partijen die intolerant in de wereld staan en die de klimaatproblemen ontkennen, weer verder zijn gegroeid.
Mijn teleurstelling als wethouder zit hem in mijn vrees dat deze uitslag een negatief gevolg heeft voor de financiële positie van gemeenten. Voor lokale bestuurders, van welke politieke kleur dan ook, pakken zich donkere wolken samen. Nederland koos meer van hetzelfde. Dat betekent dus ook dat we een zeer groot risico lopen dat de ‘lagere overheden’ meer van hetzelfde krijgen. En meer van hetzelfde betekent eigenlijk minder van hetzelfde.
Zomaar wat voorbeelden:
-Gemeenten geven samen zo’n 1,7 miljard meer uit aan jeugdzorg en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (ondersteuning zoals bijv. hulp in de huishouding of dagbesteding) dan er door het rijk na de decentralisaties voor wordt uitgetrokken. Wopke Hoekstra (CDA) heeft de gemeenten niet gecompenseerd voor die uitgaven en zadelt daarmee gemeenten op met de kosten van wat ooit een ‘efficiencyslag’ van het rijk was.
-Het gemeentefonds, dat voor het grootste deel van de inkomsten van gemeenten zorgt, wordt herijkt. Het voorstel van Kajsa Ollongren (D66) zal voor veel gemeenten in een keer de meerjarenbegroting in de problemen brengen. Herijking heeft alleen zin als het gemeentefonds groter in omvang wordt.
-Om Nederland bereikbaar en gezond te houden, moeten we het over mobiliteit hebben. Corona dreigt voor kaalslag te zorgen. Stientje van Veldhoven (D66) komt niet voldoende over de brug. Gemeenten dreigen OV-verbindingen te verliezen en draaien daarmee op voor meerkosten in maatwerk- en doelgroepenvervoer.
-De energietransitie is feitelijk ook een decentralisatie. In 2030 moeten 1,5 miljoen woningen van het gas af zijn en de gemeenten moeten het uitvoeren. Dit moet wel gepaard gaan met voldoende mandaat en financiële middelen, want gemeenten kunnen dit niet zelf bolwerken. Bas van ‘t Wout, de opvolger van Eric Wiebes (beiden VVD), moet echt over de brug gaan komen.
-Om de arbeidsmarkt “dynamischer te maken”, wil Wopke Hoekstra (CDA) de WW terugbrengen van 2 naar 1 jaar. Wie na 1 jaar nog geen werk heeft gevonden, valt terug op een bijstandsuitkering. Die bijstandsuitkeringen zijn een verantwoordelijkheid van? Juist, de gemeenten.
-De omgevingswet, die al regelmatig is uitgesteld, brengt ook extra verantwoordelijkheden mee voor gemeenten. Dat biedt zeker kansen, maar brengt ook extra kosten mee voor organisaties die al zo onder druk staan. In de meest recente berekeningen bedragen die kosten voor gemeenten tussen de 1,1 en 1,7 miljard. Kajsa Ollongren (D66) meldt vooralsnog dat gemeenten die investeringen op termijn terugverdienen. Waar hebben we dat eerder gehoord? Juist, bij de decentralisaties in het sociale domein.
Onze nieuwe regering moet stoppen met het ‘over de schutting gooien’ van verantwoordelijkheden. De rek bij gemeenten is er volledig uit. Het meest waarschijnlijke ‘motorblok’ van de nieuwe coalitie biedt weinig hoop op lucht. VVD, CDA en D66 hebben geen ferm standpunt over wat er moet gebeuren met de financiering van gemeenten of hoe verantwoordelijkheden beter kunnen worden ge(de)centraliseerd. Dat geeft weinig hoop voor de komende jaren. Als Rutte 4 doorgaat met waar ze mee bezig waren, dan is er geen ontkomen meer aan, dan moeten gemeenten keiharde keuzes gaan maken. Voor Schiedam lopen we risico op:
-bezuinigingen op onderhoud van de buitenruimte, in een stad die in sommige wijken al strijdt tegen verloedering.
-gevaar voor het voortbestaan van lokale voorzieningen, zoals musea, bibliotheek en sportaccommodaties.
-kortingen op bijzondere bijstand, armoederegelingen en schuldhulpverleningen voor mensen die het toch al niet breed hebben.
-het verhogen van de lokale belastingen.
De kiezer heeft gesproken, de democratie heeft zijn werk gedaan. Het is nu aan mij en andere lokale bestuurders om de nog te vormen coalitie op het zwaard van Damocles te wijzen dat boven gemeenten hangt. In het nieuwe regeerakkoord móeten hier oplossingen voor worden aangedragen. Ik vraag hier nu aandacht voor, als bestuurder maar ook als kiezer. Ik doe hiermee een oproep aan alle andere kiezers om hun partij te laten weten dat oplossingen voor de gemeenten noodzakelijk zijn.