Wijkcentrum De Erker is een begrip in Schiedam-West. Het fungeert als ontmoetingsruimte, er worden cursussen gegeven en het bruist van de activiteiten. Kortom: De Erker leeft! Dat is wel eens anders geweest: drie jaar geleden hingen bezuinigingen als een donkere wolk boven het wijkcentrum en werd gevreesd voor het voortbestaan. In reactie daarop nam een aantal bewoners het initiatief  De Erker zelf, als vrijwilligers, te gaan runnen. Johan Grijzen was destijds namens GroenLinks wethouder met welzijn in zijn portefeuille en maakte het proces van dichtbij mee. Hij ondersteunde het initiatief van de bewoners. Hij deed dat met een toezegging: ‘We laten elkaar niet los.' Die toezegging geeft hij, anderhalf jaar nadat hij als wethouder is afgezwaaid, wel heel letterlijk invulling: sinds kort is hij namelijk voorzitter van Stichting De Erker. Willem Visser voerde met Johan Grijzen een gesprek over zijn betrokkenheid bij Schiedam, de plannen met De Erker en de participatiemaatschappij in het algemeen.

Een Rotterdammer in Schiedam

Vanuit zijn Rotterdamse woning kijkt Grijzen uit over Historisch Delfshaven. In de verte is Schiedam zichtbaar; met een kwartier, twintig minuten fietsen zit je er in het centrum. Tijdens zijn wethouderschap maakte Grijzen het tochtje vrijwel dagelijks. Nog steeds stapt hij regelmatig op de fiets richting Schiedam. Zo gebeurde het dat hij Harry Visser, de man die het werkplan voor De Erker heeft opgesteld en nog steeds één van de drijvende krachten is, tegenkwam. Harry Visser vertelde enigszins gekscherend dat Grijzen hem met De Erker had ‘opgescheept’ en dat het misschien een goed idee zou zijn als Grijzen nu kwam helpen om het karwei af te maken. Zodoende kwam Grijzen als voorzitter in het bestuur: ‘Wat ik een grote eer vond. Het is niet zomaar een wijkcentrum dat uit alle macht probeert het hoofd boven water te houden, het is een begrip. Dat spreekt me aan. ’

De Erker: een vitaal wijkcentrum

Als Grijzen eenmaal gaat vertellen over De Erker en de plannen voor de toekomst, is hij nauwelijks te stoppen. Het enthousiasme en de betrokkenheid spatten er vanaf. ‘Toen ik aantrad waren er 50 vrijwilligers; nu 57. Dat zegt iets over de vitaliteit van het centrum.’ Onderhoudsklussen, de schoonmaak, de bar- en keukendiensten worden grotendeels door vrijwilligers uitgevoerd. Dat geldt ook voor de uitvoering van een aantal activiteiten in De Erker. 
Uit de vrijwilligers zijn twee mensen op zzp-basis als beroepskracht betrokken. ‘Je ontkomt er natuurlijk niet aan dat er professionals nodig zijn. Er zijn altijd mensen; het centrum is van acht uur in de morgen tot middernacht open en er wordt behoorlijk wat verhuurd.’
Grijzen noemt op wat er zoal aan activiteiten en cursussen georganiseerd wordt: taallessen, inburgeringscursussen, conversatielessen, creatieve middagen en wat al niet meer. Hij verwacht een omzetstijging van 20 procent in 2017. 

Dat is belangrijk, want ‘de subsidie-afhankelijkheid is nu nog te groot. Dat is nu geen probleem, omdat de gemeente zich achter De Erker opstelt en belang hecht aan wijkcentra als deze. Maar wat als er een wisseling is in de politieke wacht en er een gemeentebestuur komt dat zich minder loyaal opstelt? Dan kan het zomaar zijn dat je weer flink gekort wordt.’ 
Het heeft, aldus Grijzen, alles te maken met de overlevingskansen van je instelling. Daarom gaat het niet alleen om de opbrengsten, maar ook om de uitgaven. Vandaar dat De Erker inzet op het up-to-date maken van het gebouw. Beperking van het energieverbruik is één van de doelstellingen: ‘We wilden het gebouw volledig klimaatneutraal maken, maar dat bleek niet haalbaar. Tenzij je het volledig afbreekt en opnieuw opbouwt.’ Hij rekent voor: ‘We zijn nu 22.000 euro kwijt aan stookkosten. Dat kan met twee derde omlaag.’ 

Diversiteit in aanbod

Naast de klimaatdoelstelling heeft Grijzen nog een paar ambities met De Erker. Eén daarvan is de diversiteit in het aanbod. ‘Het aardige is dat je hier zowel de traditionele arbeider tegenkomt – Wilton Feijenoord zat hier om de hoek, als de gevluchte Eritreeër. Voor die laatste is het belangrijk dat er taallessen zijn, maar ook conversatiecursussen om wat er tijdens de taallessen is geleerd te oefenen.’
Maar De Erker moet meer organisaties onderdak bieden. Grijzen noemt ‘Meet the Parents’, een project van ouders en verzorgers van kinderen met een beperking om elkaar te ondersteunen . Vanaf september krijgen zij een permanente huisvesting. 
Een andere ambitie is het betrekken van jongeren. Dat heeft ook te maken met de toekomstbestendigheid van het centrum. ‘Daarom gaan we actief op zoek naar jongeren in de wijk. Wat willen ze en wat kan De Erker voor hen betekenen? We willen uiteindelijk iedereen een plek geven. Omdat mensen met eigen initiatieven er terecht kunnen, blijft De Erker een bruisend centrum.’ 
Grijzen noemt nog de betrokkenheid van het bestuur met sociale vraagstukken. ‘We zijn op zoek naar activiteiten en organisaties die een bijdrage kunnen leveren aan armoedebestrijding, de ondersteuning van mantelzorgers, het aanpakken van jeugdwerkloosheid en eenzaamheid. Dat past ook prima in onze sociale doelstelling.’
Vol lof is hij over de vrijwilligers. ‘Kijk, die bezuinigingen waren destijds onontkoombaar. Als ik nu zie wat er gebeurt, dan denk ik: Wat mooi dat die mensen zo bezig zijn.’ Als er problemen zijn, dan lossen ze dat meestal zelf op. ‘Belangrijk is dat ze weten dat er een gemeentebestuur zit dat rugdekking geeft. Dat maakt het makkelijker om initiatief te tonen en verantwoordelijkheid te nemen.’

Participatiemaatschappij

Dat brengt ons op het vraagstuk van de participatiemaatschappij in het algemeen. Met het begrip is op zich niets mis. Maar volgens Grijzen is het ‘vervuild’ geraakt doordat de VVD het heeft gebruikt om bezuinigingen in het sociale domein door te voeren en de kosten daarvan afschuift naar de burgers. 
Die vervuiling van het begrip haal je er nu niet meer uit: ‘We moeten op zoek naar een nieuwe term. Je moet participatie op een positieve manier inzetten. Niet met dwang, maar door mensen zelf dingen op te laten pakken en initiatieven nemen. Dat proberen we te bereiken met De Erker. Dat levert ook een betere samenleving op.’

Willem Visser